Uraz ciśnieniowy (barotrauma) płuc to uszkodzenie płuc spowodowane przez rozprężający się gaz. Może do niego dojść, jeśli nurek zacznie wynurzać się ze wstrzymanym oddechem. To właśnie dlatego podstawowa zasada bezpiecznego nurkowania brzmi – nigdy nie wstrzymuj powietrza.
Czy wiesz jak niewielkie wypłycenie ze wstrzymanym oddechem wystarczy, żeby zaryzykować uraz płuc? Sprawdziliśmy, co się stanie przy wynurzeniu z dwudziestu i z dwóch metrów.
Piotr Kędzia-Stępkowski / PADI Course Director, Centrum Nurkowe Buddy
Tomasz Lampurt Maleńczyk / Ratownik medyczny, Paramedics With Passion
Lab 4Divers / 2015
Ryzyko związane ze wstrzymywaniem oddechu podczas nurkowania
Podczas zanurzania rosnące ciśnienie otoczenia spręża powietrze, którym oddychamy więc więcej jego cząsteczek mieści się w płucach w trakcie wdechu. Gdy oddychasz podczas nurkowania ciśnienie w Twoich płucach wyrównuje się z każdym oddechem. Problem pojawi się, gdy wstrzymasz oddech podczas wynurzania. Malejące ciśnienie spowoduje rozprężanie się zablokowanego powietrza oraz wzrost jego objętości, co może doprowadzić do rozerwania tkanki płuc.
Kiedy może dojść do wstrzymania oddechu
Wstrzymanie oddechu to najczęściej efekt paniki, ale może być również następstwem nieuwagi, braków w wyszkoleniu, zadławienia, czy nudności. Możliwe jest również, że przy zbyt szybkim wynurzeniu (niezgodnym ze standardami) gaz w płucach będzie rozprężać się szybciej, niż jest usuwany z płuc podczas wydechu.
Dużo rzadsze jest powstanie blokady zatrzymującej gaz w części płuc spowodowane przeziębieniem lub infekcją dolnych dróg oddechowych. Niemniej jednak, sytuacja, w której w płucach zgromadzi się wydzielina (śluz, płyny) i zablokuje obszar płuca jest również możliwa. Dlatego nie nurkuj z przeziębieniem, alergią lub innym schorzeniem powodującym nagromadzenie wydzielin w płucach.
Do barotraumy płuc może również doprowadzić wynurzanie nieprzytomnego nurka bez udrożnienia jego dróg oddechowych. Podczas kursu Rescue diver ćwiczymy scenariusz pozwalający uniknąć tego błędu – to wiedza z kategorii, jak pomóc nieprzytomnej osobie, żeby jej nie zaszkodzić. Zablokowany w płucach gaz z pewnością doprowadzi do poważnych obrażeń.
Jak wyglądało nasze doświadczenie
Przygotowaliśmy płuca tak, żeby zachowywały szczelność. Przez tchawicę wprowadziliśmy gaz. Porównaliśmy, co dzieje się z płucami podczas zanurzenia typu freediving oraz co wydarzy się przy wynurzaniu z zablokowanym ujściem powietrza (symulacja wstrzymanego oddechu). Sprawdziliśmy również, czy płuca ulegną uszkodzeniu zarówno przy głębokości dwudziestu, jak i dwóch metrów.
I część:
Zanurzamy płuca na głębokość 20 m. Możemy zaobserwować, jak bardzo zostaną sprężone i jak będą wracać do swojego pierwotnego rozmiaru podczas wynurzania. Tak wygląda nurkowanie bezdechowe. Do płuc nie jest wprowadzane powietrze, więc sprężają się ze wzrostem głębokości i stopniowo rozprężają do pierwotnej objętości przy wynurzaniu.
II część:
Wprowadziliśmy do płuc powietrze na głębokości ok. 20 m i zablokowaliśmy ujście gazu. Podczas wypłycania się mogliśmy zaobserwować, jak płuca ulegają uszkodzeniom. Wraz z wynurzaniem pojawiało się na nich coraz więcej widocznych rozerwań. Ponadto, po wynurzeniu na powierzchnię i zdjęciu zatyczki blokującej ujście powietrza, płuca nie wróciły do stanu pierwotnego – pozostały nabrzmiałe i odkształcone.
III część:
Wykonaliśmy analogiczną próbę, jak w części II ale na dużo mniejszej głębokości. Zanurzyliśmy się na nieco ponad 2 metry, wprowadziliśmy powietrze do płuc i zablokowaliśmy ujście gazu. Podczas wynurzania z tak niewielkiej głębokości dało się zaobserwować bąbelki powietrza, które zaczęły wydostawać się z płuc do naszego worka symulującego otrzewną.
Co udało nam się zaobserwować
Wynurzenie ze wstrzymanym oddechem prowadzi do uszkodzenia płuc. Zmienia się wygląd tkanek, płuca tracą szczelność i uwalniają gaz podczas wynurzania. Nawet po zakończeniu doświadczenia pozostają odkształcone. Na końcu naszego nagrania pokażemy Wam, jak wyraźne zmiany zaszły w tkance płuc!
Zobacz to na własne oczy
Barotrauma płuc – pierwsza pomoc poszkodowanemu
Nurkowanie jest bezpiecznym sportem, ale niezbędne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, które poznajesz podczas szkoleń nurkowych. Wynurzanie się z wydychaniem powietrza ćwiczymy już od pierwszych zajęć basenowych kursu OWD.
Jeśli wydarzy się wypadek i dojdzie do urazu ciśnieniowego płuc, podstawowym zaleceniem jest wezwanie pomocy medycznej oraz podanie tlenu. Konieczne jest specjalistyczne leczenie. W oczekiwaniu na ewakuację osoby poszkodowanej należy ułożyć ją w pozycji bezpiecznej na lewym boku i podawać tlen przez szczelną maskę. Jeśli wystąpi taka konieczność, należy przeprowadzić działania reanimacyjne.
Co możemy dla Was sprawdzić?
Zaobserwowaliście coś ciekawego podczas nurkowania? Jest coś, co Was nurtuje, nie we wszystko wierzycie „na słowo” – napiszcie do nas, może uda nam się to sprawdzić i wyjaśnić!
Lab 4Divers
Sprawdzamy, jak nurkowanie wpływa na ciało człowieka
W cyklu Lab4Divers sprawdzamy powszechnie znane prawa i teorie, mające wpływ na ciało człowieka podczas nurkowania. Chcemy, żeby nasz cykl poszerzał świadomość osób nurkujących, a tym samym, podnosił poziom ich bezpieczeństwa. W nurkowaniu najważniejsze jest odpowiednie przygotowanie – wiedza i logiczne myślenie!
